Hammadde

Bağlamada Ağaç Seçimi

 

Teknenin formu ve tekne ağacının cinsi  sesin,  volüm düzeyi, rengi, parlaklığı gibi özelliklerini etkiler. Tekne ağacının gözenekli, gevrek, enaz orta sertlikte, dolayısıyla kasılma-gevşeme hareketi gösterebilecek nitelikte olması gerekmektedir. Dut ağacı bağlamanın bilinen en yaygın ve en eski malzemesidir. Bu seçim boşuna olmayıp dutun bağlamaya hem görsel hem de akustik açıdan yakıştığı bir gerçektir. Asya kökenli mızraplı çalgıların da tekne, göğüs ve sapta en temel malzemesi gene dut ağacıdır. 

 

Karaağaç, kestane ve kayın  bugün olmasa bile geçmişte tekne yapımında en çok kullanılan, ikinci sınıf malzemelerdir. Karaağaç ve kestane oldukça benzer olup, karaağaç daha sert ve gevrek, dolayısıyla da tekne için daha niteliklidir. Kayın ya da gürgen sert olmakla birlikte sap için de tercih edilen ve aslen bu kısım için daha uygun bir ağaçtır. Gürgen teknelerde sesin soğurulması (emilmesi) fazladır , dolayıyla gürgen sazlar bir miktar donuk ve volümsüz tınlar. Tekne malzemesi olarak pek bilinmeyen yerli dişbudak ağacı parlak ses rengi verebilen bir ağaçtır ve birçok pahalı ithal ağaçtan çok daha ucuzdur , ancak açık renkli, gözenekli ve biraz çalışma eğilimili olması sebebiyle genellikle tercih edilmemektedir. Gene ülkemizde bolca bulunan akçaağaç doyurucu ve diri baslar üretebilen bir tekne malzemesidir. Ancak o dadişbudak gibi açık renklidir ve bu yüzden teknede pek tercih edilmez. Ağaçta renk sadece kozmetik bir unsur olmakla birlikte icracının dolayısıyla da yapımcının tercihlerini etkilemektedir.

 

Bağlamanın teknesi ile gitarın sırt ve yanlıklarının oluşturduğu kasa kısmı işlev olarak aynıdır. Gitar için bu kısımda kullanılan en seçkin ağaç Türkçede pelesenk olarak bilinen rosewoodağacıdır. Birçok çeviride bu ağaç Türkçeye "gül ağacı" diye çevrilmekle birlikte, Türkçede asıl karşılığı Pelesenk 'tir. Pelesenk ağacının özellikle Brezilya'da yetişen türü diğer yaygın türlere oranla ( Doğu Hindistan, Honduras , Afrika pelesenkleri ) çok daha kıymetlidir. Pelesenkağacı üstün titreşim yeteneğinden dolayı Latin perküsyon çalgılarında da kullanılmaktadır. Ancak bilinçsiz kesimden dolayı gittikçe kaybolan ve bu yüzden korunmaya alınan pelesenk ağacını bulmak kolay değildir. Bu problem batılı gitar yapımcılarının da karşısında olduğu için, pelesenk ağacının yerine kullanılabilecek sert nitelikteki ağaçlara başvurulmaktadır. Bunların başlıcaları bubinga, kingwood,  padauk, cocobolo, bocote, koa, wallnut, sapelli, mahogany ' dir. Bu ağaçlardan bazılar örneğin bubinga (yapımcılar arasında gül ağacı olarak bilinir), padauk, mahogany, sapelli zaten bağlamada tekne yapımında ve diğer bölümlerde kullanılmaktadırlar. Aşağıda bazı değerli tropik ağaçlar görülmekredir.

 

Dut ağacı (İngilizcede malburry ) Avrupa ve Amerika'da da yetişen bir ağaç olmakla beraber bir çalgı yapım malzemesi olarak görülmemekte, bir köknar ağacı bu coğrafyalarda ülkemizdekinden çok fazla çeşitliliğe sahipken sadece iyi bir yapı malzemesi olarak bilinmektedir. Ancak ne dut ağacının ne de köknarın bağlamaya ne kadar yakıştığı asla inkar edilemez. Yerel özellik arzeden çalgılarda, çalgı yapım literatürüne dahil edilmeyen, yerel nitelikteki ağaçların kullanımı görülebilir. Örneğin dut ağacının, erik ağacının Anadolu'da bağlamanın yanısıra keman yapımında kullanılması buna iyi bir örnektir. Flemenko gitarda da bu tip bir uygulama görülür. Gitarın ana sırt malzemesi olan pelesenk, bu tip gitarlarda kullanılmayıp, yerine çok daha yumuşak bir ses rengi veren selvi (cypress) ağacı kullanılır. Gene, flemenko gitarlarda ülkemizde kanada çamı adıyla bilinen ağaç (red cedar ) ses tahtasında kullanılır.